Yuridik fanlarning turli sohalarini o'rganayotganda sub'ektiv huquqning mohiyatini noto'g'ri tushunish bilan bog'liq qiyinchiliklar ko'pincha paydo bo'ladi. Ushbu turkum huquqshunoslikning eng muhim turlaridan biridir. Sub'ektiv huquqlar muayyan yagona huquqiy munosabatlarda shaxslarning manfaatlarini qondirish bilan bog'liq. Ularni ijtimoiy xatti-harakatlar me'yorlari va qoidalarining murakkab tizimi bo'lgan ob'ektiv qonun bilan aralashtirmaslik kerak.
Yurisprudentsiyadagi sub'ektiv huquq vakolatli shaxsga tayinlangan va huquqiy munosabatlarning boshqa ishtirokchilariga o'z vazifalarini yuklash bilan ta'minlangan mumkin bo'lgan xatti-harakatlar o'lchovi deb nomlanadi. Biz bu erda ob'ektiv qonun asosida amalga oshiriladigan va sotib olingan yo'l qo'yiladigan xatti-harakatlar darajasi haqida gapiramiz.
Ijtimoiy munosabatlarning rivojlanishi jarayonida sub'ektiv huquq va majburiyatlar ijtimoiy o'zaro munosabatlarning ikkita alohida ishtirokchilari o'rtasida yakka holda paydo bo'ladi. Vaqt o'tishi bilan xuddi shu munosabatlar jamiyatning boshqa a'zolari o'rtasida paydo bo'ladi, bu esa huquqiy tartibga solish zarurligini keltirib chiqaradi. Shu paytdan boshlab huquqiy davlatning rasmiy ta'rifi boshlanadi. Rasmiylashtirilgan norma huquqiy munosabatlar sub'ektlariga qanday xulq-atvor o'lchovi berilganligini, ulardan qaysi biri sub'ektiv huquq va majburiyatlarga ega ekanligini ko'rsatadi.
Sub'ektiv huquqlar huquqiy munosabatlar paydo bo'lgan imtiyozlarni olish uchun huquqiy munosabatlar ishtirokchilari tomonidan muayyan harakatlarni amalga oshirish orqali amalga oshiriladi. Bir kishining sub'ektiv huquqi boshqalarning qonuniy majburiyatiga to'g'ri keladi. Sub'ektiv huquq undan bosh tortganda yoki ushbu huquq boshqa shaxslarga o'tganda bekor qilinadi.
Ushbu turdagi qonun bunday nom oldi, chunki sub'ektiv huquq individual sub'ektning ehtiyojlarini qondirish bilan bevosita bog'liqdir. Bundan tashqari, ushbu huquqni amalga oshirish insonning sub'ektiv irodasiga, u yoki bu harakatni amalga oshirish yoki uni rad etish istagiga bog'liq. Agar harakatlar qonuniy bo'lsa, shaxsni ruxsat etilgan xatti-harakatlar doirasida cheklash mumkin emas, u ushbu shaxsga berilgan imtiyozlardan foydalanish huquqiga ega. Agar yaxshilikka ehtiyoj bo'lmasa, sub'ektiv huquq ahamiyatsiz bo'lib qoladi va amalga oshirilmaydi.
Misol tariqasida, biz siyosiy rahbarning harakatlaridan ko'ngli qolgan odam ularga siyosiy passivlik va saylovlarda qatnashishdan bosh tortish bilan munosabat bildirgan vaziyatni keltirishimiz mumkin. Boshqacha qilib aytganda, biz bu erda ovoz berish huquqidan foydalanishni rad etish to'g'risida gaplashmoqdamiz. Sub'ektiv huquq bu holda huquqiy munosabatlar tashuvchisi uchun ahamiyatsiz bo'lib qoladi.
